a. Altı Düşünce Şapkası: Öğrenenin yaratıcılığını ve düşünce gücünü geliştirme amaçlıdır. Problem çözme burada şapkaların rengine göre şekillenir. İki önemli nokta vardır. İlki, sadeliktir. Sade olan düşünce kolay anlaşılır, bu nedenle düşünce sadeleştirilmelidir. Diğeri, düşünceler arası geçiş (şapka rengi değişimi) sağlanmalıdır. Öğrenenin farklı yoldan düşünmesi sağlanabilir. Ayrıca yaklaşımı oyun faaliyeti şeklinde ortaya koymakla sistematiklik yakalanmış olur.
Altı şapkalı düşünmenin avantajları; bir konuda, belirtilen farklı görüşler sisteme konulur, zaman kaybı önlenir, bir karara varma ve sonuçların ortaya çıkması kolaylaşır.
Bu teknikte 6 farklı renkte şapka vardır. Beyaz şapka; tarafsızlığı, bilgi ve sayılardaki objektifliği simgeler. Kırmızı şapka, düşünceye duygusallık katan şapkadır. Siyah şapka; olumsuzluk,karamsarlık şapkasıdır. Sarı şapka siyahın tersine iyimserlik ve pozitiflik içerir. Yeşil şapka; yeni fikir, yaratıcılık şapkasıdır. Mavi şapka ise düşünme süresinin değerlendirilmesi ve çözüm önerilerinin sunulmasıyla ilgili kısımdır.
• Yeşil şapkada kışkırtma ‘po’ kelimesiyle simgelenir.
b. Altı Uygulama Ayakkabısı: Bir grupla çalışma yöntemidir. Altı şapkalı teknikte çoğu zaman ikili uygulama gerekmektedir. Altı ayakkabılı uygulama yöntemiyle bu ikilik aynı anda gerçekleşmektedir. Lacivert resmi ayakkabı; rutin işleri ve resmi prosedürleri temsil eder. Gri spor ayakkabısında; delil toplanıp toplanan bilgi kullanılır. Kahverengi yürüyüş ayakkabısı; lacivertin tersi olarak uygulamada inisiyatiflerden, esneklikten faydalanılarak sonuca ulaşılmaya çalışılır. Turuncu lastik çizmeler; acil müdahale gerektirir ve güvenliğin sağlanması önemlidir. Pembe ev terliği: rahatlığı, sıcaklığı ifade eder ve birey problemi kendininmiş gibi çözmelidir. Mor binici çizmesi; otorite, üstünlüğün kullanılmasıyla ilgilidir.
2. Global Düşünme : Temeli harita çizmektir ve 3 çeşit harita geliştirilmiştir:
a. Zihin Haritaları: Tony Buzan ortaya atmıştır. “Zihin haritalama temel bir düşünce ve düşünceye bağlı fikirleri detaylandırarak ilişkiler kurma yöntemidir ve diğer yöntemlere göre daha kolay çalışma olanağı sağlar. Tüm bunlar kişiye özel anahtar kelimeler ve simgeler kullanılarak gerçekleştirilir. Uzun uzun cümleler yerine en fazla üç kelimeden oluşan anahtar kelimeler kullanılır. Ardından oklar dallar ve bağlayıcılar aracılığı ile fikirler birleştirilir. Fikirler bellekteki gibi birbirine bağlanarak yeni bilgilerin anlaşılması ve hatırlanması sağlanır.” * Zihin haritaları kısıtlayıcı değildir, sonradan düzeltme, ekleme yapılabilir.
Örnek bir zihin haritası; Bir iş haritası, hazırlanan sayfa çevrilmeden okunabilmelidir. Haritayı karşınıza aldığınızda saat 1 noktasından başlanır ve saat yönünde devam ederek okunur.
Zihin haritaları hayatımızı kolaylaştırır, bize pek çok yarar sağlar. Yaratıcı olmamıza, zamanı iyi kullanmamıza, dikkat toplamamıza, daha iyi hatırlamamıza, konunun tamamını görmemize ve daha iyi öğrenmemize katkıda bulunur.
b. Kavram Haritaları: Kavram haritası geniş bir kavram başlığı altındaki kavramların birbirleriyle ilişkilerini gösteren iki boyutlu bir şemadır. Kavramların zihne girmesi için öğrencinin ön bilgisinin yeterli olması gereklidir. Kavram haritaları bilginin zihinde somut ve görsel olarak düzenlenmesini sağlar.
Harita tepeden aşağı okunur ve 3 kelimeden fazla yazılmamaya dikkat edilir. Harita pek çok çeşitte hazırlanabilir, önceden hazırlanmış kavram haritaları sonradan tekrar düzenlenip değiştirilebilir.
c. Bilgi Haritaları: Bilgi haritası, bir konuyla ilgili olan bilgilerin önemli veya kritik olanlarının bir tür özet şeklinde görsel olarak sunulmasıdır. ** Bilgi haritaları kesin bilgi verir. Haritada esas konu belirlenmeli, o konuyu oluşturan alt konular belirlenmeli ve bunlar ilişkilendirilmelidir.
Kaynak:
Prof. Dr. Leyla Küçükahmet Öğretim İlke ve Yöntemleri Kitabı
